Nebülizatör Cihazı Ve Maske İle İlgili Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar

Nebülizatörler ile ilaç uygulamasında istenen etkiyi oluşturabilmek için nebülizatöre konulan solüsyon miktarı, hava akım hızının doğru ayarlanması, uygun yüz maskesinin seçimi, çocuğun pozisyonu, ilaç haznesinin pozisyonu, ilaçların sıcaklığı, nebülizasyon için önerilen süre, oluşabilecek yan etkilerin tanınması, işlem bittikten sonra çocuğun ağız temizliği ve cihazın temizliği gibi önemli noktalara dikkat edilmesi gerekmektedir.

 İlaç nebülizatörün haznesine boşaltılmalıdır

Nebülizatörler ile istenen etkiyi oluşturabilmek için hava akım hızının doğru ayarlanması gerekir. En uygun hava akım hızı dakikada 6/8 litredir

İlaç partikülleri 5 mikrondan daha büyük olmamalıdır. Partikül çapı eğer 5 mikrondan büyük olursa solunabilir büyüklüğü aşar ve akciğerlere ulaşamaz. Bu büyüklüğü sağlamanın yolu hava akım hızına bağlıdır. Eğer hava akım hızı istenenden daha yavaş olursa gaz haline gelen ilacın partikül çapı büyüyebilir, ilacın akciğerlere ulaşması ve istenen etkiyi oluşturması mümkün olmayabilir

Nebülizasyon bitene kadar ilaç haznesi dik tutulmalıdır

Uygun yüz maskesinin seçimi etkili ilaç yönetimine katkı sağlar. Maskeye iyi uyum, esneklik ve ölü boşluk doğru yüz maskesi seçiminde önemli noktalardır. Yüz maskesinin esnekliği uyumu kolaylaştırır ve ölü boşluğu azaltır

Hedeflenen doza ulaşabilmesi ve ilacın gözlere kaçmasını önlemek için maske yüzden uzaklaştırılmamalıdır, maske uzaklaştırılırsa solunan partikül dozunun azalmasına sebep olur. Maske yüzden 0,5 cm uzaklaştırılırsa bile hedeflenen ilaç dozunun yarısı bile hastaya uygulanamaz. Çocuk için maskenin sıkıca yüze oturtulması zor olsa da aile bu konuda bilinçlendirilmelidir

İşlem bitmesine yakın cihazdan cızırtı sesi duyulmaya başlanır. Bu ses duyulduktan bir dakika sonra nebülizatör kapatılır ve temizlenir. İşlem biterken haznede kalacak olan ilaç miktarını azaltmak için hazneye parmakla hafifçe vurulabilir ya da cihaz iri damlacıklar oluşturmaya başlayıncaya kadar tedaviye devam edilmelidir

Cihaz çalışmıyorsa parçaları yanlış birleştirilmiş olabilir, akım metre yanlış ayarlanmış olabilir, nebülizatör çıkışı tıkanmış olabilir, cihaz bozulmuş olabilir, güç kaynağına takılmamış olabilir, kontrol edilmelidir

Çocuk ve uygulama ile ilgili dikkat edilmesi gereken noktalar

Nebülizatör tedavisi yemeklerden önce uygulanmalıdır

Çocuğa oturur pozisyon verilmelidir. Çocuk yatar pozisyondayken tedavinin uygulanması, ilacın dökülmesine veya cihaz içinde kalmasına yol açabilir. Ancak bir yaşından küçük bebeklerde nebülize ilacın yatar konumda uygulanması dik konuma oranla akciğerlerde daha homojen bir biçimde dağılmasına neden olduğu gösterilmiştir

Her hastanın kendine özel nebülizatör seti ve maskesi olmalıdır

Nebülizatörün ucuna çocuğun yaşına uygun takılan bir maske ya da 3 yaşından büyük ve uyum sağlayabilen çocuklara nebülizatörün ucuna takılan ağız tüpü (ağızlık) yardımı ile uygulama yapılmalıdır

Çocuk uyuyorsa inhalasyon tedavisinin etkisi tahmin edilemez. Tedavi başarısız olabilir. Ancak 1 yaşından küçük bebeklerde uyurken de etkin bir tedavi uygulanabilir

İnhalasyon tedavisi kooperasyon gerektirmez. Ancak çocuğun işlem sırasında ağlarsa intrapulmoner depolanma azalabilir

Çocuğun burnundaki kıllar ve mukoza inhale ilacın önemli bir kısmını tutar ve çocukların küçük burunları filtre görevi yaparak ilacın akciğerlere ulaşmasına engel olur. Çocuk anlayabilecek ve uyum gösterebilecek yaşta/durumda ise burun değil ağız solunumu yapması istenir

Derin ve hızlı solunum yapmak tedavinin etkinliğini artırmaz tersine ilacın önemli bir kısmı orofarenkste depolanır. Bu sebepten dolayı anlayabilecek ve uyum gösterebilecek yaşta/durumda ise çocuktan ağızdan normal hızda ve derinlikte nefes alması istenmelidir

Bronkodilatörlerin özellikle kronik hastalıklarda uzun süre uygulanmasına bağlı olarak çocukta titreme ve taşikardi gibi yan etkiler ortaya çıkabilir. Böyle bir durumla karşılaşılırsa tedaviye ara vermek gerekir

İşlem bittikten sonra çocuğun yüzünde ve ağzında kalan ilaçları temizlemek için çocuğun yüzünü yıkaması, ağzını suyla çalkalaması sağlanır 

İlaçlar ve uygulama süresi ile ilgili dikkat edilmesi gereken noktalar

 Nebülizatöre konulan solüsyon miktarı 2/4 ml arasında olmalıdır. Nebülizatöre konulan ilaçlar 2/2,5 ml’den az ise serum fizyolojik ile sulandırılmalıdır. 2 ml’den daha az olursa istenen partikül çapı oluşturulamaz ve gerekli olan ilaç dozu hastaya gönderilemez, 4 ml’den daha fazla olması ise tedavinin süresinin uzamasına yol açabilir

Nebülizasyon için önerilen süre 5/10 dakikadır

İlaçlar nebülizatör çalıştırılmadan hemen önce hazırlanmalı, erkenden hazırlanıp bekletilmemelidir

Kistikfibroziste kullanılan inhale antibiyotikler, inhalekortikosteroidler, inhaleantikolinerjiklervb ilaçlar birbirine karıştırılmamalıdır, ayrı ayrı uygulanmalıdır

Nebülize edilecek ilaçların sıcaklığı vücut sıcaklığına yakın olmalıdır

Kullanılan ilaçlara özel uygulamalar varsa yerine getirilmeli, ilaçların yan etkileri takip edilmeli, herhangi bir yan etki ortaya çıkarsa tedaviye ara verilmelidir. Oluşabilecek bir yan etkiden ya da başka bir nedenden dolayı tedaviye ara vermek gerekirse ilacın boşa gitmemesi için cihaz kapatılmalıdır

Nebülizatörlerin temizliği

Nebülizatör cihazlarının her kullanımdan sonra temizliğinin yapılması enfeksiyon kontrolü, cihazın kullanım ömrü ve tedavinin etkinliği açısından önemlidir. Nebülizatör ile tedavi uygulanacak olan her hastaya nebülizatör maskesi ve hortumları temin edilmelidir

Nebülizasyon işlemi bittikten sonra maske/ağızlık, ilaç haznesi ve set hortumları temizlenmek üzere birbirinden ayrılır

Mesh ve Ultrasoniknebülizatörlerin temizliğinde üretici firma önerileri dikkate alınmalıdır

 Jet nebülizatörler her kullanımdan sonra ılık sabunlu su ile yıkanmalı, durulanmalı, temiz bir örtü üzerine konularak kurumaya bırakılmalıdır